Οι Κινέζοι πίνουν τσάι για λόγους υγείας και απόλαυσης για χιλιάδες έτη. Κανένας δεν ξέρει τι ακριβώς τους τράβηξε την προσοχή στα στιλπνά, πράσινα φύλλα της καμέλιας sinensis, αλλά ένας δημοφιλής μύθος καλύπτει το κενό στη γνώση μας.

Το πώς ξεκίνησε καλύπτεται από μύθους, ο πιο διαδεδομένος από τους οποίους αφορά τον αυτοκράτορα Shen Nung . Η τυχαία ανακάλυψη του τσαγιού από αυτόν τοποθετείται στο ακριβές, αλλά ακόμα ιστορικά αβάσιμο έτος 2737 π.Χ.. Μια ημέρα ο αυτοκράτορας Shen Nung ήταν έτοιμος να πιει βρασμένο νερό, όταν ξαφνικά φύσηξε και έπεσαν μερικά φύλλα στο σκεύος από ένα δέντρο που κρεμόταν από πάνω. Περίεργος όπως ήταν ο αυτοκράτορας αποφάσισε να δοκιμάσει αυτό το περίεργο στην όψη μίγμα. Ανακάλυψε ότι αυτό το παρασκεύασμα ήταν εύγευστο και αναζωογονητικό.

Ένας ινδικός μύθος αποδίδει την ανακάλυψη του τσαγιού στο βουδιστή μοναχό Bodhidharma. Ήταν φυσιολογικά κουρασμένος καθώς μια επταετής περίοδος αϋπνίας έφτανε στο τέλος της. Στην απόγνωση του μάσησε μερικά φύλλα από ένα κοντινό δέντρο, και αμέσως ένιωσε ανανεωμένος. Η Ινδία είναι τώρα ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς τσαγιού παγκοσμίως, όμως δεν υπάρχει κανένα ιστορικό αρχείο για την κατανάλωση τσαγιού στην Ινδία πριν από το δέκατο ένατο αιώνα. Το πείραμα μασήματος φύλλων του Bodhidharma ποτέ δεν έγινε γνωστό στο ευρύ κοινό.
Ένας άλλος (Ιαπωνικός) μύθος για το στοχαστικό βουδιστή μοναχό, Bodhidharma, περιγράφει πώς έριξε τα γερμένα βλέφαρά του στο έδαφος από την απογοήτευσή του που δεν μπορούσε να μείνει άγρυπνος. Οι θάμνοι τσαγιού εμφανίστηκαν εκεί όπου έπεσαν τα βλέφαρα του. Τα φύλλα αυτών των νέων θάμνων θεράπευσαν ως εκ θαύματος την κούρασή του. Το τσάι δεν είναι εγγενές στην Ιαπωνία, έτσι αυτός ο μύθος τουλάχιστον παρέχει μια εξήγηση για την ξαφνική εμφάνισή του στα νησιά.

Η πραγματικότητα είναι λιγότερο παραστατική: στις αρχές του ενάτου αιώνα, ένας διορατικός Ιάπωνας μοναχός που ονομάζονταν Dengyo Daishi πήρε μαζί του σπόρους τσαγιού καθώς επέστρεφε από την Κίνα.
Η μέθοδος παρασκευής τσαγιού με το ανοιχτό σκεύος η οποία έχει αποδοθεί στον αυτοκράτορα Shen Nung άντεξε πολύ στο χρόνου. Πέρασαν άλλα 4.000 χρόνια προτού να αναπτυχθεί η μέθοδος παρασκευής που χρησιμοποιούμε σήμερα. Κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Ming (1368-1644), οι Κινέζοι άρχισαν τα μουλιάζουν τα φύλλα τσαγιού στο βρασμένο νερό. Με μερικές προσαρμογές, οι παραδοσιακές Κινέζικες κανάτες κρασιού έγιναν τέλεια τσαγερά. Η λέξη ‘ tea ‘ (τσάι) και όλες οι παγκόσμιες παραλλαγές του στην ορθογραφία και την προφορά προέρχονται από μια ενιαία πηγή.”Te” σημαίνει τσάι στην κινεζική διάλεκτο Amoy. Η λέξη ‘cha‘ στην διάλεκτο των μανδαρίνων έχει επίσης δημιουργήσει παράγωγα σε όλο τον κόσμο. Το τσάι έφθασε στην Ευρώπη στις αρχές του δέκατου έβδομου αιώνα. Παρά τις υπερβολλικές αξιώσεις για τις ιατρικές ιδιότητές του, οι Ευρωπαίοι προτιμούσαν τη γεύση του καφέ. Μόνο σε ορισμένους αριστοκρατικούς κύκλους ήταν δημοφιλές το τσάι.

Η άφιξη στην Ευρώπη

Στις αρχές του δέκατου έβδομου αιώνα Ολλανδοί και Πορτογάλοι έμποροι ήταν οι πρώτοι που εισήγαγαν το Κινέζικο τσάι στην Ευρώπη. Οι Πορτογάλοι το φόρτωναν από το λιμάνι Μακάο της Κίνας, ενώ οι Ολλανδοί το έφερναν στην Ευρώπη μέσω Ινδονησίας. Το περίεργο παρασκεύασμα που ερχόταν ανάμεσα στα φορτία μεταξιού και μπαχαρικών δεν έγινε αμέσως δημοφιλές. Οι Ευρωπαίοι το δοκίμαζαν αλλά προτιμούσαν τη γεύση του καφέ. Οι επιφυλακτικοί Άγγλοι περίμεναν μέχρι το 1652 προτού να αρχίσουν να εμπορεύονται το τσάι. Οι Ρώσοι ήταν πρώτοι θιασώτες του τσαγιού. Το τσάι τους έφθανε από ξηράς πάνω σε καμήλες από την Κίνα.

Δεδομένου ότι το πάθος για το τσάι αυξήθηκε στη Ρωσία, ο αριθμός των καμηλών που ταξίδευαν από την Ασία μεγάλωνε. Μέχρι το τέλος του δέκατου όγδοου αιώνα, αρκετές χιλιάδες καμήλες οι οποίες ταξίδευαν σε σχηματισμούς των 200-300 κάθε φορά, διέσχιζαν τα Κινεζικά σύνορα. Ο υπερσιβηρικός σιδηρόδρομος έστειλε τις καμήλες σε μια καλά-κερδισμένη σύνταξη, αλλά το ρομαντικό ταξίδι τους ζει ως δημοφιλές και λεπτό μίγμα μαύρου τσαγιού της Κίνας γνωστό ως Russian Caravan (Ρωσικό Καραβάνι).

Κατά τον δέκατο έβδομο αιώνα στην Ευρώπη δεν υπήρχε τίποτα που να ενισχύει την πώληση ενός προϊόντος από τη βασιλική πατρωνία. Η κατανάλωση τσαγιού παρουσίασε ένα τυχαίο ξέσπασμα κατά το 1662 όταν ο Άγγλος βασιλιάς Κάρολος ο δεύτερος παντρεύτηκε την Catherine Braganza, μια Πορτογαλίδα πριγκίπισσα η οποία κατανάλωνε φανατικά τσάι. Η Catherine άρχισε να παίρνει το τσάι μαζί της στο δικαστήριο σε λεπτά, διαφανή κινεζικά κύπελλα και δοχεία γεγονός το οποίο ακολούθησαν σύντομα και οι αυλικοί της. Το τσάι ήταν ήδη ακριβό, αλλά τώρα ήταν μοντέρνο επίσης. Ξαφνικά το τσάι είχε το ύφος και την αποκλειστικότητα. Στα μάτια της ανήσυχης για την εικόνα της αριστοκρατία, ήταν ακαταμάχητο.

Στον δέκατο έβδομο αιώνα στην Ευρώπη, το τσάι ήταν ένα πρακτικό προϊόν με μεγάλες προοπτικές . Το νερό συνήθως ήταν ακατάλληλο για πόση. Για εκείνους που ήθελαν να αποφύγουν τις ασθένειες, οι επιλογές ήταν περιορισμένες: ένα συναρπαστικό φλιτζάνι βρασμένου νερού, ή μπύρα που ήταν αρκετά ισχυρή ώστε να σκοτώσει τα βακτηρίδια. Στη Μεγάλη Βρετανία και σε διάφορες άλλες χώρες, όπου η αγγλική μπύρα ήταν ένα κοινό ποτό για πρόγευμα, το τσάι ήρθε ως ευπρόσδεκτη εναλλακτική λύση. Επιτέλους υπήρχε ένα κατασταλτικό της δίψας το οποίο αναζωογονούσε και ενδυνάμωνε, είχε γεμάτη γεύση και ήταν προ πάντων ασφαλές στην πόση.

Στα πλούσια σπίτια του δεκάτου ογδόου αιώνα, η κατανάλωση τσαγιού ήταν μια μεγάλη τελετή. Τα πολύτιμα φύλλα φυλάσσονταν συχνά κλειδωμένα σε έναν κουτί τσαγιού (caddy), για το οποίο υπήρχε πάντα μόνο ένα κλειδί. Μία ή δύο φορές την εβδομάδα, ξεκλείδωνε η κυρία του σπιτιού το κουτί για να σερβίρει τσάι ως οικογενειακό κέρασμα, ή για να εντυπωσιάσει έναν σημαντικό φιλοξενούμενο. Η φίνα πορσελάνη στην οποία σέρβιραν το τσάι υπογράμμιζε τον οικογενειακό πλούτο, ενώ παράλληλα τόνιζε την αίσθηση της τελετής. Ήταν μια ευκαιρία για μια ευγενική γυναίκα να επιδείξει το χλωμό δέρμα και τη λεπτή δομή των οστών της απέναντι στη διαφανή αγνότητα της κινεζικής πορσελάνης. Αυτές οι δύο ιδιότητες ήταν ο τρόπος με τον οποίο η αγνότητα μιας κυρίας μετριόταν σε εκείνες τις ημέρες. Η κοινωνική ζωή στο πρώτο μισό του δεκάτου ογδόου αιώνα έγινε πιο εξεζητημένη, καθώς τα καφεκοπτεία αντικαταστάθηκαν από τους κήπους του τσαγιού. Οι κήποι τσαγιού εισήγαγαν το όραμα του παραδείσου, λεωφόροι με γραμμές δέντρων, περίπατοι υπό το φως φαναριών, μουσική, χοροί, πυροτεχνήματα και καλό φαγητό που συνοδευόταν από ένα φίνο φλιτζάνι τσαγιού. Οι κήποι του τσαγιού δεν ήταν απλά για διασκέδαση αλλά ήταν και χώροι κοινωνικών επαφών. Μέσα στους εξωτικούς αυτούς χώρους οι βασιλείς και οι μάζες μπορούσαν να κάνουν περίπατο μαζί. Η κατανάλωση τσαγιού αυξήθηκε δραματικά στις αρχές του δεκάτου ενάτου αιώνα. Η μόδα καθώς και το μειωμένο κόστος ισχυροποίησε μία αγορά την οποία οι προμηθευτές δυσκολευόντουσαν να ικανοποιήσουν. Για να σπάσουν το Κινέζικο μονοπώλιο, οι έμποροι τσαγιού στράφηκαν στην Ινδία ώστε να καλύψουν το κενό.